psychoterapia gestalt
Co to jest psychoterapia Gestalt i czym się różni pozostałych nurtów psychoterapeutycznych?
Co to jest psychoterapia Gestalt?
Psychoterapia Gestalt to nurt terapeutyczny, który powstał w latach 50. XX wieku, założony przez Fritza Perlsa, Laurę Perls i Paula Goodmana. Wywodzi się z podejścia humanistycznego, które koncentruje się na pełnym rozwoju osobowości człowieka i jego potencjale. Podstawą tej terapii jest założenie, że każdy z nas ma naturalną zdolność do samoregulacji, jeśli tylko stworzymy odpowiednie warunki. Celem terapii Gestalt nie jest narzucanie klientowi rozwiązań, ale wspieranie go w odkrywaniu własnych potrzeb, emocji i pragnień, aby mógł wziąć odpowiedzialność za ich zaspokojenie.
Samoświadomość jako klucz do zmiany
- W terapii Gestalt kluczową rolę odgrywa rozwijanie samoświadomości. To dzięki niej jesteśmy w stanie zrozumieć, co kieruje naszymi działaniami, jakie mamy potrzeby i jak możemy lepiej radzić sobie w trudnych sytuacjach. Terapia ta nie narzuca gotowych rozwiązań, ale pomaga pacjentowi odkryć własne odpowiedzi na nurtujące go pytania. Proces ten nie zawsze jest łatwy, ale daje poczucie autentycznego zrozumienia siebie i swoich wyborów.
- Przykład: Jeśli masz skłonność do odkładania trudnych zadań na później, terapia Gestalt może pomóc Ci zrozumieć, co kryje się za tym zachowaniem. Może to być np. strach przed porażką, brak wiary w siebie lub chęć unikania konfliktów. Kiedy uświadomisz sobie, co kieruje Twoim zachowaniem, łatwiej będzie Ci znaleźć sposoby, aby sobie z tym radzić.
Skupienie na "tu i teraz"
- Skupienie na “tu i teraz”. Jednym z kluczowych elementów terapii Gestalt jest koncentracja na chwili obecnej. Co to oznacza w praktyce? Terapia ta zachęca nas do bycia świadomym tego, co dzieje się w danej chwili – jakie mamy uczucia, jakie myśli przelatują nam przez głowę, jak reaguje nasze ciało. Wszystko to jest ważne, ponieważ nasze obecne doświadczenia często odzwierciedlają to, co dzieje się w naszym życiu na głębszym poziomie.
- Przykład: wyobraź sobie, że w pracy zawsze czujesz się zestresowany, ale nigdy nie zastanawiałeś się, dlaczego tak jest. W terapii Gestalt terapeuta może zapytać: “Co czujesz teraz, kiedy myślisz o swojej pracy?” Może się okazać, że za Twoim stresem kryje się nie tylko obawa przed niewykonaniem zadań, ale także głębsze uczucie braku akceptacji czy lęk przed porażką. Odkrycie tego, co dzieje się “tu i teraz”, pozwala zrozumieć, co tak naprawdę jest źródłem naszych problemów.
Całość a nie części
- Słowo “Gestalt” pochodzi z języka niemieckiego i oznacza “całość”, “kształt”. W terapii Gestalt chodzi o to, by spojrzeć na człowieka jako na całość, a nie tylko na zbiór oddzielnych problemów czy symptomów. Zamiast skupiać się wyłącznie na pojedynczym problemie, takim jak np. lęk przed wystąpieniami publicznymi, terapeuta stara się zrozumieć, jak ten lęk wpływa na całe Twoje życie i jak jest związany z innymi aspektami Twojej osobowości.
- Przykład: Jeśli boisz się występować publicznie, terapeuta Gestalt może zwrócić uwagę nie tylko na ten lęk, ale także na to, jak reaguje Twoje ciało (np. napięcie w mięśniach, płytki oddech), jakie myśli pojawiają się w twojej głowie (np. “na pewno się skompromituję”) oraz jakie masz wspomnienia związane z wystąpieniami (np. nieudany występ w szkole). Dzięki temu można zrozumieć, że lęk nie jest odosobnionym problemem, ale częścią większej całości –Twoich doświadczeń i przekonań.
Relacja terapuetyczna
- W terapii Gestalt relacja między terapeutą a klientem jest kluczowa. Terapeuta nie jest tu “wszechwiedzącym ekspertem”, który daje gotowe rozwiązania. Jest raczej przewodnikiem, który pomaga pacjentowi odkryć własną drogę do zrozumienia siebie. Relacja ta opiera się na autentyczności, zaufaniu i otwartości. Terapeuta nie ukrywa swoich uczuć, nie gra roli “neutralnego obserwatora”, ale dzieli się swoimi spostrzeżeniami i odczuciami, co sprzyja budowaniu prawdziwego kontaktu.
- Przykład: Wyobraź sobie, że podczas sesji terapeutycznej opowiadasz o trudnej relacji z rodzicami. Zamiast analizować Twoje słowa z dystansem, terapeuta może powiedzieć: “Kiedy mówisz o swojej mamie, widzę, że się napinasz i odwracasz wzrok. Czy to możliwe, że czujesz teraz coś więcej, co trudno Ci wyrazić?” Takie podejście pomaga pacjentowi zrozumieć swoje emocje i reakcje w danym momencie, a nie tylko opowiadać o nich “z dystansu”.
Praca z niedomkniętymi sprawami
- Często w naszym życiu nosimy w sobie nierozwiązane sprawy, które nazywane są w terapii Gestalt “niedomkniętymi gestaltami”. Mogą to być trudne doświadczenia z przeszłości, niezałatwione konflikty czy niewyrażone emocje. Te “niedomknięte gestalty” często wpływają na nasze obecne życie, nawet jeśli nie zdajemy sobie z tego sprawy.
- Przykład: Możesz nosić w sobie złość na bliską osobę, z którą od lat nie masz kontaktu. Mimo, że ta osoba nie jest już częścią Twojego życia, uczucie złości może wpływać na Twoje relacje z innymi ludźmi, sprawiając, że jesteś bardziej drażliwy czy nieufny. W terapii Gestalt pracuje się nad tym, aby rozpoznać te nierozwiązane sprawy i znaleźć sposób na ich domknięcie – czy to poprzez wyrażenie tłumionych emocji, czy zrozumienie swojego zachowania.
Eksperymentowanie i doświadczanie
- Terapia Gestalt jest bardzo dynamiczna i zachęca do eksperymentowania. Terapeuci często proponują różne ćwiczenia, które pomagają pacjentom lepiej zrozumieć siebie i swoje emocje. Może to być np. praca z wyobrażeniami, dialog z wyimaginowanym partnerem (np. rozmowa z pustym krzesłem), a także odgrywanie różnych ról. Wszystko to służy temu, aby klient mógł doświadczyć swoich uczuć w bezpiecznym otoczeniu i nauczyć się lepiej radzić sobie z nimi w codziennym życiu.
- Przykład: Jeśli masz trudność z wyrażaniem złości, terapeuta może zaproponować, abyś wyobraził sobie osobę, na którą jesteś zły, siedzącą na pustym krześle przed Tobą. Następnie poprosi Cię, abyś wyraził swoje uczucia tak, jakby ta osoba była naprawdę obecna. Takie ćwiczenie może pomóc Ci uświadomić sobie, jak bardzo jesteś zły i co tak naprawdę leży u podstaw tego uczucia.
Gestalt a inne nurty psychoterapii - podobieństwa i różnice
Psychoanaliza
- Zapoczątkowana przez Zygmunta Freuda, skupia się na badaniu nieświadomości oraz na analizie przeszłości, szczególnie dzieciństwa. Głównym celem jest odkrycie ukrytych motywów, które wpływają na obecne zachowania. W przeciwieństwie do Gestalt, psychoanaliza nie kładzie nacisku na “tu i teraz”. Terapia jest bardziej skupiona na analizie snów, wspomnień oraz mechanizmów obronnych. Gestalt natomiast koncentruje się na aktualnym doświadczeniu i na tym, jak przeszłość wpływa na teraźniejszość, ale bez głębokiej analizy nieświadomości.
Psychoterapia psychodynamiczna:
- Wywodzi się z psychoanalizy i również koncentruje się na nieświadomości oraz przeszłości, ale w bardziej zwięzłej formie. Skupia się na rozumieniu wewnętrznych konfliktów i ich wpływu na relacje oraz funkcjonowanie w teraźniejszości. w porównaniu do Gestalt, terapia psychodynamiczna więcej uwagi poświęca interpretacji przeszłych doświadczeń oraz tego, jak te doświadczenia wpływają na obecne relacje. Gestalt skupia się bardziej na bezpośrednim doświadczeniu świadomości w danym momencie, a nie analizie przeszłych konfliktów.
Psychoterapia poznawczo - behawioralna (CBT):
- CBT to podejście, które koncentruje się na rozpoznawaniu i zmianie negatywnych wzorców myślenia i zachowania. Jest to bardzo strukturalna forma terapii, z wyraźnym celem i ćwiczeniami, które pacjent wykonuje miedzy sesjami. W przeciwieństwie do Gestalt CBT jest bardziej skoncentrowane na przyszłości i zmianie zachowań, niż na pełnym doświadczeniu “tu i teraz”. Gestalt nie tyle stawia na analizę myśli czy schematów poznawczych, ale na świadomość i integracje doświadczeń w danej chwili.
Psychoterapia systemowa
- Terapia systemowa skupia się na relacjach między jednostką a jej środowiskiem, szczególnie na rodzinie, jako systemie. Analizuje, jak wzajemne relacje wpływają na funkcjonowanie poszczególnych członków rodziny i dąży do zmiany w całym systemie, a nie tylko w jednostce. W przeciwieństwie do Gestalt, które koncentruje się na indywidualnym doświadczeniu i świadomości, terapia systemowa kładzie akcent na dynamikę relacji i ról jakie nich podejmujemy. Gestalt również uwzględnia kontekst relacyjny z większym naciskiem na indywidualna świadomość.
Dlaczego warto wybrać Gestalt?
Gestalt jest odpowiednia dla osób, które chcą lepiej zrozumieć siebie, swoje emocje i relacje z otoczeniem, ale niekoniecznie przez głęboką analizę przeszłości. To terapia dla tych, którzy pragną doświadczyć życia bardziej świadomie.
Dzięki swoje holistycznej naturze, Gestalt pomaga w integrowaniu różnych aspektów osobowości – emocji, ciała, umysłu i relacji – co prowadzi do większej harmonii i autentyczności.
Dzięki skupieniu na chwili obecnej, pracy z niedomkniętymi sprawami i eksperymentowaniu, klient ma szansę lepiej zrozumieć siebie i swoje relacje z otaczającym światem.
To terapia, która nie daje gotowych odpowiedzi, ale wspiera w procesie odkrywania własnej drogi do zmiany.